Σκορπιός

Ο Σκορπιός είναι ένα απ’ τα ωραιότερα νησιά στον κόσμο. Οφείλει την ονομασία του στο σχήμα του, μου μοιάζει με σκορπιό ξηράς. Έγινε παγκοσμίως γνωστός απ’ όταν αγοράστηκε το 1963 από τον μεγιστάνα εφοπλιστή Αριστοτέλη Ωνάση, ο οποίος δημιούργησε εκεί τον επίγειο παράδεισό του.

Το ησυχαστήριο του Ωνάση συνδέθηκε με την ίδια του την ζωή: με την Μαρία Κάλλας, την Γκρέτα Γκάρμπο, με τον δεύτερο γάμο του με την Τζάκι Κένεντι – πρώην πρώτη κυρία της Αμερικής – που τελέστηκε στο νησί (στις 20 Οκτωβρίου του 1968) και με τα παιδιά του, Αλέξανδρο και Χριστίνα, που μαζί του σήμερα αναπαύονται στο μαυσωλείο της εκκλησίας της Παναγίτσας.

Είδε δόξες ο Σκορπιός ανυπέρβλητες. Αξέχαστα πάρτι διασημοτήτων, με αμέτρητους παπαράτσι να διακινδυνεύουν ακόμα και την ζωή τους για μια αποκλειστική φωτογραφία.

Το 2013 η εγγονή του Ωνάση, Αθηνά, πουλά (ενοικιάζει για 100 χρόνια)  το νησί στον Ρώσο μεγιστάνα, «βασιλιά της ποτάσας», Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ και ξεκινά μια νέα εποχή…

Η ιστορία του Σκορπιού

Τα πρώτα δείγματα ζωής εντοπίζονται περί το 625 π.Χ., όπου στο νησί της Λευκάδας έχουν εγκατασταθεί Κορίνθιοι, αντικείμενα των οποίων έχουν εντοπιστεί στον Σκορπιό.

Αργότερα, η περιοχή κατακτάται από τους Ρωμαίους, ενώ κατά τον 12ο αιώνα τα ιστορικά στοιχεία θέλουν το νησί να έχει καταληφθεί από πειρατές. Την εποχή εκείνη, όλη η θαλάσσια περιοχή γύρω από τον Σκορπιό καθίσταται ως μια από τις επικινδυνότερες για την ναυσιπλοΐα, ωστόσο οι πειρατές αφήνουν και μια σημαντική ανάμνηση πάνω στο νησί, Πρόκειται για έναν πύργο χτισμένο στην προεξοχή του νησιού με το όνομα «Καστρί».

Σύμφωνα με όσα υποστηρίζει ο ιστορικός Πάνος Γ. Ροντογιάννης, μετά την εποχή των πειρατών και λίγο μετά την αρχή της Ενετοκρατίας στην περιοχή, το νησί παραμένει ακατοίκητο.

Ο Σκορπιός γίνεται για πρώτη φορά ιδιόκτητο νησί την εποχή που σε όλη την γύρω περιοχή κυριαρχούν οι Βενετοί. Μια συμβολαιογραφική πράξη του 1755 αποκαλύπτει ότι ένας ιδιώτης, ονόματι Antonio Trevisan, έχει γαίες στον Σκορπιό, τις οποίες νοικιάζει προς αξιοποίηση στους Γιάννη και Στάθη Προσαλέντη.

Χρόνια αργότερα, η κυριότητα του νησιού περνά στην οικογένεια με το όνομα Settini, προερχόμενη από την Βενετία. Ένα άλλο έγγραφο αγοραπωλησίας που έχει εντοπιστεί, αποδεικνύει ότι το 1892, οι ιδιοκτήτες του Σκορπιού, Αντώνιος, Φραγκιέκλα, Μαρία, Νικόλαος, Πέτρος, Κελικία και Τζων Σεττίνι αποφασίζουν να μεταβιβάσουν τον Σκορπιό στους Λευκαδίτες μεγαλεμπόρους αδερφούς Μαυροειδή.

Οι μεγαλέμποροι αγοράζουν τον Σκορπιό ως δώρο στην όμορφη Κερκυραία αρχοντοπούλα Μαρία Μουστοξύδη, ανιψιά του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, που μπαίνει ως νύφη στην οικογένειά τους. Η οικογένεια Μαυροειδή έκανε αλλαγές και πραγματοποίησε πλήθος εργασιών όταν προχώρησε στην αγορά του Σκορπιού από τους Σεττίνι, ρίχνοντας μάλιστα πολλά λεφτά στο νησί. Έχτισαν ένα όμορφο αρχοντικό για να μένουν, καθώς και κατοικίες για τους εργάτες, χάραξαν δρόμους, καλλιέργησαν αμπελώνες και οπωροφόρα δέντρα. Έφτιαξαν, επίσης, μια μικρή εκκλησίτσα, την προκάτοχο της εκκλησίας που έφτιαξε αργότερα ο Αριστοτέλης Ωνάσης, εκεί, όπου μέχρι σήμερα υπάρχουν οι τάφοι των Ωνάσηδων.

Αρκετά μέλη της οικογένειας Μαυροειδή θα φύγουν γρήγορα από τη ζωή, αφήνοντας έναν και μοναδικό κληρονόμο για να αναλάβει το νησί: τον Θεοδόση Μουστοξύδη. Επρόκειτο για έναν άνθρωπο του πνεύματος, με λαμπρές για την εποχή σπουδές σε Παρίσι και Γενεύη, ενώ συνέταξε και πολλά σημαντικά κείμενα, τα περισσότερα στα Γαλλικά.

Το 1938 ο Θεοδόσης Μουστοξύδης έρχεται στην Ελλάδα με την δεύτερη σύζυγό του, την Γαλλίδα Νάνσυ και εγκαθίστανται μόνιμα στον Σκορπιό. Γρήγορα, όμως, θα καταλάβει ότι αυτή η ζωή δεν του ταιριάζει και θα πουλήσει, μέσω ενός συμβολαίου, που υπεγράφη το 1941, τον Σκορπιό σε μια ελληνοϊταλική εταιρεία εμπορίου με την επωνυμία Societa Amonica comerciale Italo-Greca. H εταιρεία είχε έδρα την Ρώμη και πρόεδρο τον Κόμη Γκουίντο Ιωάννη Βιολάντι Καμπάλτο και αγόρασε τον Σκορπιό έναντι 15 εκατ. κατοχικών δραχμών. Ο Θεοδόσης Μουστοξύδης εισπράττει, τότε, τα χρήματα και κάνει μεγάλη ζωή στην Αθήνα, σε μια εποχή που οι Έλληνες λιμοκτονούσαν.

Το 1943, η κυριότητα του νησιού περνά και πάλι στην οικογένεια Μουστοξύδη, καθώς κάνει χρήση του νόμου περί δικαιοπραξιών εχθρών και μεσεγγυήσεως εχθρικών περιουσιών, οπότε το συμβόλαιο με την εταιρεία εμπορίου θεωρείται άκυρο. Εν συνεχεία, ο Θεοδόσης Μουστοξύδης προβαίνει στην σύναψη μιας σειράς καλλιεργητικών δανείων από την Αγροτική Τράπεζα της Ελλάδος, βάζοντας τον Σκορπιό σε υποθήκη. Τα σοβαρά οικονομικά προβλήματα που θα αντιμετωπίσει στην συνέχεια θα τον οδηγήσουν να χωρίσει τον Σκορπιό σε 14 τεμάχια και να βάλει αγγελία στις εφημερίδες, η οποία γνωστοποιεί ότι πουλά τα κομμάτια γης της νησίδας σε ασήμαντες τιμές.

Λίγους μήνες αργότερα και συγκεκριμένα στις 15 Οκτωβρίου 1953, ο Σκορπιός, μαζί με τη νησίδα Καστρί, όπου υπήρχε ο πύργος των πειρατών, αλλά και οτιδήποτε άλλο περιλαμβάνει το νησί μεταβιβάζεται από τον Θεοδόση Μουστοξύδη στην λευκδίτικη οικογένεια Φίλιππα έναντι 740 εκατ. κατοχικών δραχμών. Όπως μαρτυρούν οι πληροφορίες, την γενναία πληρωμή έκανε ο Ελληνοαμερικανός συγγενής της οικογένειας, Γεώργιος Φίλιππας, γνωστός και ως «Τρούμαν».

Εκτός από την αγορά του νησιού, η οικογένεια Φίλιππα αναλαμβάνει να εξοφλήσει και ολόκληρο το ποσό της υποθήκης στην Αγροτική Τράπεζα. Το ποσό αυτό ισοδυναμούσε με 17,5 εκατ. κατοχικές δραχμές. Η οικογένεια Φίλιππα εγκαθίσταται στον νησί μετά την απόκτησή του, με στόχο τη γεωργική του εκμετάλλευση.

Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός ότι η κυριότητα του νησιού ανήκει στην οικογένεια Φίλιππα, δεν εμποδίζει τους Λευκαδίτες να οργανώνουν γιορτές, επισκέψεις και εκδρομές, εκμεταλλευόμενοι το αξεπέραστο φυσικό κάλλος του νησιού, που δεν περνά απαρατήρητο από τους κατοίκους της Λευκάδας.

Η απόκτηση του νησιού από την οικογένεια Φίλιππα είναι κομβικής σημασίας για την μετέπειτα πορεία του. Ο δωρητής του ποσού της αγοράς, ο Γεώργιος Τρούμαν λέγεται πως ήταν, σε νεαρή ηλικία, ένας από τους εργάτες του νησιού, τότε που την κυριότητά του είχε η οικογένεια Μαυροειδή. Ο Φίλιππας, όμως, δεν αγαπούσε τις γεωργικές εργασίες, γι’ αυτό και λίγο αργότερα εγκατέλειψε την Ελλάδα και πήγε στην Αμερική αναζητώντας μια καλύτερη ζωή.

Ο Γεώργιος Φίλιππας έζησε όλη του την ζωή στην Αμερική και κατάφερε πράγματι να επιτύχει και να βγάλει πολλά λεφτά. Η ανάδειξή του σε ισχυρό επιχειρηματία τον έφερε στους κύκλους των επιφανέστερων της εποχής. Εκεί, όπως λέγεται, γνώρισε τον Αριστοτέλη Ωνάση. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης είδε τον Σκορπιό σε ένα από τα ταξίδια του στο Ιόνιο, με τη θρυλική θαλαμηγό του, Χριστίνα. Είχε εκφράσει ανοιχτά την επιθυμία του να αγοράσει ένα νησί στο Ιόνιο και ήταν φανερό ότι η ομορφιά του Σκορπιού τον είχε μαγέψει.

Ο Ωνάσης πείθει τελικά τον «Τρούμαν» να του πουλήσει τον Σκορπιό και η αγοραπωλησία γίνεται μεταξύ των δύο ανδρών στο Σικάγο το 1963. Με το πέρασμα της κυριότητας του νησιού στα χέρια του Έλληνα κροίσου, ο Σκορπιός άλλαξε εντελώς πρόσωπο. Ο Αριστοτέλης Ωνάσης έφερε στο νησί γεννήτριες ρεύματος και εξασφάλισε παροχή νερού από την γειτονική Λευκάδα.

Έφερε κάθε λογής λουλούδια και φυτά, ακόμη και τροπικά πτηνά, ενώ διάνοιξε δρόμο, ώστε να είναι το νησί προσβάσιμο μέσω αυτοκινήτου. Έφτιαξε επίσης ένα ελικοδρόμιο, αλλά και μαρίνα. Χαρακτηριστική είναι η ροζ βίλλα που έχτισε ο επιχειρηματίας, αλλά και σουίτες για να φιλοξενούνται οι καλεσμένοι του. Η μεταμόρφωση του νησιού χρειάστηκε πέντε χρόνια συνολικά για να ολοκληρωθεί.

Η απόκτηση του Σκορπιού από τον Έλληνα μεγιστάνα οδήγησε το νησί στο να ζήσει την πιο λαμπερή του εποχή. Μια αίγλη μιας εποχής άλλης, που κουβαλούσε μια αθωότητα.

Η συνέχεια είναι γνωστή…

Η τύχη του νησιού, που παραμελήθηκε μετά και από τον ξαφνικό θάνατο της Χριστίνας Ωνάση, ενώ μετά πέρασε στην μοναδική, πλέον, κληρονόμο της οικογένειας Ωνάση, την εγγονή του Αριστοτέλη, Αθηνά. Η αδιαφορία της Αθηνάς Ωνάση για οτιδήποτε έχτισε ο διάσημος παππούς της ήταν φανερή από αρκετά νωρίς. Η πάμπλουτη κληρονόμος είχε τις δικές της βλέψεις για τη ζωή, αφού έζησε μια ζωή πολύ μακριά από την Ελλάδα και ασχολείται κυρίως με τα άλογα και την ιππασία. Όσον αφορά στην πλούσια κληρονομιά που παρέλαβε από τον Αριστοτέλη και την μητέρα της, Χριστίνα, η Αθηνά Ωνάση έχει κάνει, τα τελευταία χρόνια, αρκετές κινήσεις πώλησης πολλών ακινήτων και αντικειμένων της οικογένειας.

Μια από τις κινήσεις αυτές ήταν και η παραχώρηση, με μακροχρόνια μίσθωση, του Σκορπιού στον Ρώσο επιχειρηματία, Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ, ο οποίος το εξασφάλισε έναντι του μυθικού ποσού των 100 εκατ. ευρώ, ως δώρο στην κόρη του, Αικατερίνα.

Μάλιστα, όπως είχε γίνει γνωστό, η Αθηνά βρήκε σκόπελο στην κίνηση πώλησης του Σκορπιού, καθώς στη διαθήκη του, ο Αριστοτέλης Ωνάσης ορίζει αυστηρώς ότι ο Σκορπιός δεν μπορεί να μεταπωληθεί σε κανέναν που δεν ανήκει στην οικογένεια Ωνάση, ενώ, σε διαφορετική περίπτωση, μπορεί μόνο να παραχωρηθεί στο Δημόσιο. Για το λόγο αυτό, η Αθηνά Ωνάση παραχώρησε το νησί του Αριστοτέλη με τη μορφή της μακροχρόνιας μίσθωσης στον Ριμπολόβλεφ.

Πηγές

• Π. Γ. Ροντογιάννης: «Ιστορία Νήσου Λευκάδας»
• Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Λευκάδας
• Παναγιώτης Θ. Κουνιάκης, « Η νήσος Λευκάς από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς – ήθη, έθιμα, εξέλιξις και δράσις των πολιτικών αυτής ανδρών», 1928.
• Εταιρεία Λευκαδικών Μελετών, Θεοδόσιος Μ. Μουστοξύδης 1893-1971, Κλεαρέτη Δίπλα – Μαλάμου 1886-1977, Τιμητική εκδήλωση, Αθήνα, 20 Μαϊου 2005, Αθήνα 2007.
• ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, α.φ. 379, Εν Αθήναις τη 10 Νοεμβρίου 1940.
• ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟΝ, α.φ. 217, Αθήνα 1952.
• Παναγιώτης Φίλιππας , «Οι πρώην ιδιοκτήτες του Σκορπιού ήταν Δρυμωνιώτες», Εφημερίδα Δρυμώνας Λευκάδας, α.φ. 43, 2002
• Μαλαφούρης Μπάμπης – «Έλληνες της Αμερικής 1528-1948», εκδ. Νέα Υόρκη, 1948.
• https://mylefkada.eu
• https://www.mononews.gr/
• https://aromalefkadas.gr/